پُر کردن دندان چیست و چرا انجام میشود؟
پر کردن یا ترمیم دندان یکی از رایجترین درمانهای دندانپزشکی است که برای جایگزین کردن بخش پوسیده یا آسیبدیده دندان با مواد ترمیمی انجام میشود. زمانی که پوسیدگی ایجاد میشود، دندانپزشک قسمت خراب شده را برمیدارد و فضای خالی را با موادی مانند آمالگام (نقرهای) یا کامپوزیت (همرنگ دندان) پر میکند تا دندان دوباره عملکرد طبیعی خود را به دست آورد. این کار علاوه بر جلوگیری از پیشرفت پوسیدگی و نیاز به درمانهای پیچیدهتر مانند عصبکشی یا کشیدن دندان، به حفظ زیبایی لبخند و سلامت کلی دهان و دندان نیز کمک میکند.
مراحل پر کردن دندان
فرآیند پر کردن دندان چندین مرحله دارد که بسته به نوع ماده ترمیمی (آمالگام یا کامپوزیت) ممکن است کمی متفاوت باشد. مراحل اصلی عبارتند از:
بیحسی موضعی: در اولین مرحله، دندانپزشک برای جلوگیری از درد، اطراف دندان مورد نظر را با تزریق بیحسی موضعی بیحس میکند.
برداشتن پوسیدگی دندان: پس از بیحسی، بخش پوسیده یا آسیبدیده دندان با ابزارهای مختلف مانند مته دندانپزشکی، لیزر یا ابزار سایش هوا برداشته میشود. انتخاب نوع ابزار به تجربه دندانپزشک، تجهیزات موجود و میزان و محل پوسیدگی بستگی دارد.
بررسی و پاکسازی حفره دندان: دندانپزشک محل ترمیم را بررسی میکند تا مطمئن شود تمام پوسیدگی برداشته شده است. سپس فضای خالی بهطور کامل از باکتریها و بقایای پوسیدگی تمیز و ضدعفونی میشود. اگر پوسیدگی نزدیک به عصب یا ریشه باشد، ممکن است یک لایه محافظ (مانند یونومر شیشهای یا رزین کامپوزیت) برای حفاظت از عصب قرار داده شود.
قرار دادن ماده پرکردگی: ماده انتخابی (آمالگام، کامپوزیت، طلا یا سرامیک) در فضای خالی دندان قرار داده میشود. در پرکردگیهای همرنگ دندان (کامپوزیت)، این ماده به صورت لایهلایه اعمال میشود و هر لایه با یک نور مخصوص (لایت کیور) سخت میگردد.
شکلدهی و تنظیم سطح دندان: پس از قرار گرفتن ماده پرکردگی، دندانپزشک آن را به شکل طبیعی دندان در میآورد تا هنگام جویدن، تداخلی ایجاد نشود. در صورت نیاز، سطح پرکردگی تراش داده شده و تنظیم میشود.
پولیش و صیقل نهایی: در پایان، پرکردگی صیقل داده میشود تا سطح آن صاف و براق شود، ظاهر طبیعیتری داشته باشد و از گیر غذایی جلوگیری شود.
انواع پر کردن دندان
امروزه چندین ماده پر کردن دندان در دسترس است. دندانها را میتوان با طلا، چینی، آمالگام نقره (که شامل جیوه مخلوط با نقره، قلع، روی و مس است) یا مواد پلاستیکی همرنگ دندان پر کرد که به آنها پرکردگیهای کامپوزیت رزین نیز گفته میشود. همچنین مادهای وجود دارد که حاوی ذرات شیشه است و به عنوان یونومر شیشه شناخته میشود. این ماده به روشهای مشابهی با پرکردگیهای کامپوزیت رزین استفاده میشود.
محل و وسعت پوسیدگی، هزینه مواد پرکردگی، پوشش بیمه شما و توصیه دندانپزشک شما به تعیین نوع مناسب پرکردگی برای شما تعیین کننده است.
پرکردگیهای طلا
مزایای پرکردگیهای طلا:
دوام: حداقل 10 تا 15 سال و معمولاً بیشتر دوام میآورد؛ خورده نمیشود.
استحکام: میتواند در برابر نیروهای جویدن مقاومت کند.
زیبایی شناسی: برخی از بیماران طلا را نسبت به پرکردگیهای آمالگام نقره از نظر زیباییشناختی خوشایندتر میدانند.
معایب پرکردگیهای طلا:
هزینه: هزینه پرکردگیهای طلا بیشتر از سایر مواد است؛ تا 10 برابر بیشتر از هزینه پرکردگیهای آمالگام نقره.
مراجعات اضافی به مطب: برای قرار دادن آن حداقل به دو مراجعه به مطب نیاز دارد.
شوک گالوانیک: قرار دادن یک پرکردگی طلا بلافاصله در کنار یک پرکردگی آمالگام نقره ممکن است باعث ایجاد درد شدید (شوک گالوانیک) شود. برهمکنش بین فلزات و بزاق باعث ایجاد جریان الکتریکی میشود. با این حال، این اتفاق به ندرت رخ میدهد.
زیبایی شناسی: اکثر بیماران پرکردگیهای “رنگ فلزی” را دوست ندارند و پرکردگیهایی را ترجیح میدهند که با بقیه دندانها مطابقت داشته باشند.
رکردگیهای نقره (آمالگام)
مزایای پرکردگیهای نقره:
دوام: پرکردگیهای نقره حداقل 10 تا 15 سال دوام میآورند و معمولاً از پرکردگیهای کامپوزیت (همرنگ دندان) ماندگارتر هستند.
استحکام: میتواند در برابر نیروهای جویدن مقاومت کند.
هزینه: ممکن است ارزانتر از پرکردگیهای کامپوزیت باشد.
معایب پرکردگیهای نقره:
زیباییشناسی ضعیف: پرکردگیهای نقره با رنگ دندانهای طبیعی مطابقت ندارند.
تخریب ساختار بیشتر دندان: اغلب لازم است قسمتهای سالم دندان برای ایجاد فضایی به اندازه کافی بزرگ برای قرار دادن پرکردگی آمالگام برداشته شود.
تغییر رنگ: پرکردگیهای آمالگام میتوانند باعث ایجاد رنگ خاکستری در ساختار اطراف دندان شوند.
ترکها و شکستگیها: اگرچه همه دندانها در حضور مایعات گرم و سرد منبسط و منقبض میشوند که در نهایت میتواند باعث ترک خوردگی یا شکستگی دندان شود، اما ماده آمالگام – در مقایسه با سایر مواد پرکردگی – ممکن است دچار انبساط و انقباض بیشتری شود و منجر به افزایش احتمال ترک خوردگی و شکستگی شود.
واکنشهای آلرژیک: حدود 1 درصد از افراد به جیوه موجود در ترمیمهای آمالگام حساسیت دارند.
جیوه آزاد شده: جیوه موجود در آمالگام مقادیر کمی بخار جیوه آزاد میکند که میتواند استنشاق و توسط ریهها جذب شود. قرار گرفتن در معرض سطوح بالای بخار جیوه با اثرات نامطلوب در مغز و کلیهها همراه است. مطالعات هیچ ارتباطی بین پرکردگیهای آمالگام و مشکلات سلامتی پیدا نکردهاند و سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آنها را برای بزرگسالان و کودکان بالای 6 سال بیخطر میداند.
کامپوزیتهای همرنگ دندان
مزایای کامپوزیتها:
زیباییشناسی: سایه/رنگ پرکردگیهای کامپوزیت را میتوان با رنگ دندانهای موجود نزدیک کرد. کامپوزیتها به ویژه برای استفاده در دندانهای جلویی یا قسمتهای قابل مشاهده دندانها بسیار مناسب هستند.
چسبندگی به ساختار دندان: پرکردگیهای کامپوزیت به صورت میکرومکانیکی به ساختار دندان متصل میشوند و پشتیبانی بیشتری را فراهم میکنند.
تنوع کاربرد: علاوه بر استفاده به عنوان ماده پرکننده برای پوسیدگی، از پرکردگیهای کامپوزیت همچنین میتوان برای ترمیم دندانهای تراشیده شده، شکسته یا ساییده شده استفاده کرد.
حفظ ساختار دندان: گاهی اوقات در مقایسه با پرکردگیهای آمالگام، برای برداشتن پوسیدگی و آمادهسازی برای پرکردگی، نیاز به برداشتن ساختار دندان کمتری است.
معایب کامپوزیتها:
کمبود دوام: پرکردگیهای کامپوزیت زودتر از پرکردگیهای آمالگام فرسوده میشوند (حداقل پنج سال دوام میآورند در مقایسه با حداقل 10 تا 15 سال برای آمالگام). علاوه بر این، ممکن است به اندازه پرکردگیهای آمالگام در برابر فشار جویدن دوام نیاورند، به ویژه اگر برای حفرههای بزرگ استفاده شوند.
زمان آماده سازی بیشتر: به دلیل فرآیند اعمال ماده کامپوزیت، قرار دادن این پرکردگیها میتواند تا 20 دقیقه بیشتر از پرکردگیهای آمالگام طول بکشد.
مراجعات اضافی: اگر از کامپوزیتها برای اینلی یا آنلی استفاده شود، ممکن است بیش از یک مراجعه به مطب لازم باشد.
تراشیدن: بسته به محل، مواد کامپوزیت ممکن است از دندان جدا شوند.
هزینه: هزینه پرکردگیهای کامپوزیت ممکن است تا دو برابر هزینه پرکردگیهای آمالگام باشد.
علاوه بر پرکردگیهای کامپوزیت رزین همرنگ دندان، دو نوع پرکردگی همرنگ دندان دیگر نیز وجود دارد – سرامیک و یونومر شیشه.
انواع دیگر پرکردگی
سرامیک:
این پرکردگیها معمولاً از چینی ساخته میشوند و در مقایسه با مواد رزین کامپوزیت در برابر لکه مقاومتر هستند. این ماده معمولاً بیش از 15 سال دوام میآورد و میتواند به اندازه طلا هزینه داشته باشد.
یونومر شیشه:
یونومر شیشه از اکریلیک و نوع خاصی از ماده شیشه ساخته شده است. این ماده معمولاً برای پرکردگیهای زیر خط لثه و برای پر کردن های کودکان (هنوز نیاز به مته است) استفاده میشود. یونومرهای شیشه فلوراید آزاد میکنند که میتواند به محافظت از دندان در برابر پوسیدگی بیشتر کمک کند. با این حال، این ماده ضعیفتر از رزین کامپوزیت است و بیشتر مستعد سایش و شکستگی است. یونومر شیشه معمولاً پنج سال یا کمتر دوام میآورد و هزینه آن با رزین کامپوزیت قابل مقایسه است. جدیدترین آنها عمر مفید حتی بهتری دارند و در صورت قرارگیری در مناطق مناسب، با کامپوزیتها برابر هستند.
